Yana Ve Öne Hareketlerde Dinamik Oklüzal İlişki
Diş-çene-yüz sistemi soluma,çiğneme konuşma, yutma, gülme vb. birçok fonksiyonun gerçekleştiği son derece dinamik ve hayati öneme sahip bir bölgedir. Bu fonksiyonların hepsi birbiriyle bir bütünlük içinde gerçekleşir. Düzenli çalışan bir motorda parçaların hepsinin hassas bir uyum içinde çalışması gibi bu sistemin de hiçbir fonksiyonu, dolayısıyla hiçbir parçasını diğerlerinden izole etmek mümkün değildir. Alt ve üst çene arasında sadece statik oklüzal ilişkinin değil dinamik ilişkilerin de çiğnemenin etkinliği üzerinde büyük önemi vardır. Çünkü kafa eklem yoluyla bağlı olan ve bir anlamda kaslarla asılı olan alt çene, çiğneme fonksiyonu sırasında adeta bir değirmen taşı gibi dönerek üst çeneye çarpar ve gıdaları öğütür. Bu nedenle çiğneme fonksiyonu sırasında alt ve üst diş kavisleri arasındaki dinamik ilişkilerin de kısaca gözden geçirilmesinde yarar vardır.
Normal oklüzyon gösteren bireyler yan hareketler esnasında iki tip oklüzal ilişkiden söz edilebilir.
1-Kanin korumalı oklüzyon:
Alt çene yana kayarken kaninler bu hareketlere rehberlik eder. Bir taraftaki kaninler temas halindeyken kavsin diğer tarafındaki (denge tarifi) dişlerin temasta olmaması gerekir.
2-Grup korumalı oklüzyon:
Alt çene yana kayarken aktif taraftaki kaninden molara kadar tüm dişler temastadır. Bu esnada denge tarafında temas olmaması gerekir.
Kesici rehberleği:
Normal overjet ve overbite değerlerine sahip bir bireyde alt çene öne kaydırılırken alt kesicilerin kesici kenarları üst kesicilerin palatinal yüzleri boyunca kayarak başbaşa kapanış ilişkisine ulaşır. Kesici yolu eğimi adı verilen bu eğim, alt çene kondinin, aynı harehet esnasında eklem çukurundan ayrılırken izlediği izlediği yolun eğimiyle (kondil yolu eğimi) uyumlu olmalıdır. Alt çenenin öne kayması sırasında kesiciler arasında temas varken arka dişler arasında temas olmaması gerekir. Bu hareket sırasında ön dişler arka dişleri korur. Sentrik oklüzyonda ise arka dişler, ön dişleri, aşırı kuvvetlerden korumalıdır.
Ortodontik tedaviler sonunda, sadece çeneler arasındaki sentrik oklüzyonun değil yukarıda sözü edilen fonksiyonel ilişkilerin de kontrol edilmesi gerekir. Tedavi sonunda ön ve arka grup dişleri arasında karşılıklı bir denge oluşturulmuş olması şarttır. Fonksiyonel hareketler esnasında denge taraflarının temas etmesi çiğneme hareketleri esnasında mikro travmalara neden olur. Birey tarafından genellikle fark edilmeyen bu küçük çarpmalar sonucunda genellikle denge tarafındaki eklemde ağrı ve bazen kilitlemelerle karakterize sorunlar ortaya çıkabilir. Nedenleri çok faktöre bağlı olan bir konu olmakla birlikte TME sorunlarının en başta gelen iki sebebinin oklüzal ilişki sorunları ve stres olduğu unutulmamalıdır.
