Kök Kırığı
Hedefler
1-Etkilenen dokuları fark etmek
2- Akut tedavi ıçin hedefleri tanımlamak
3- Klinik ve radyografik incelemelere göre iyileşme sonuçlarını tanımlamak
4- İyileşme komplikasyonları için tedavi seçeneklerini tanımlamak
Tanımlama Ve Klinik Görünüm
Kök kırığı dentin, sement ve pulpayı ilgilendirir. Koronal parçanın yerinden uzaklaşma şekline göre tekrar sınıflandırılabilirler. Klinik olarak diş uzamış görülür ve genellikle platinale yer değiştirmiştir. Geçici kuron renklenmesi (kırmızı ya da gri) oluşabilir.
Radyografik Görünüm
Radyolüsent çizgiler kötü yada daha fazla parçaya ayırır. Apikal parça her zaman yerinde kalırken, koronal parça genellikle yerinden oynamıştır. Koronal parçanın minimal lüksasyol gösterdiği vakalarda (örneğin sarsıntı, sublüksasyon), daha ileriki radyografik incelemeye kadar kök kırığı fark edilmelidir.
Biyolojik Değerlendirmeler Ve Tedavi İlkeleri
Bu PDL, pulpa, dentin ve sementi etkileyen kompleks bir yaralanmadır. Koronal parçanın yaralanması lüksasyon yaralanması olarak kabul edilebilir ve durum PDL ve koronal pulpanın nörovasküler kaynağının yaralanması ile sonuçlanır. Bunun aksine, apikal parça esasen yaralanmamış olarak kalır. İyileşmeyi kolaylaştırmak için, ideal yeniden konumlandırmak şarttır. 4 haftadır splintleme süresi iyileşmeyi garantiye almak için yeterli görünmektedir. Lüksasyonla birlikte görünen kök kırığı vakalarında yerinden oynamış koronal parça kibarca yerine yerleştirilmelidir. Bu işlem genellikle ağrılı değildir ve nadiren lokal anestezi gerektirir. Koronal parça yerine yerleştirildikten sonra bir kontral radyografisi alınır. Diş daha sonra splintlenir. Esnek splint 4 hafta kullanılamlıdır. Servikal bölegede yer alan kırıklarda kesin sonuca yaracak kanıt olmamasına rağmen daha uzun süreli (örneğin 4 ay) splintime süres, endikedir. Pulpanın durumunu saptaya bilmek için iyileşmenin en az 1 yıl izlenmesi uygundur.
Kök Kırığının Sonraki İyileşme Olayları
Kök kırığı iyileşme cevabı üç gruba ayrılabilir:
-Sert doku iyileşmesi (SD), odontoblastların oluşturduğu dentin ve araya yayılan peridonsiyumdan oluşan sement kırık boşluğu kapatır.
-Bağ dokusu iyileşmesi (BD), PDL hücreleri tüm kırık boşluğuna yayılır ve iki parçayı birleştirir.
-Granülasyon dokusunun arraya girmesi (GD), PDL'deki başlangıç yıetılmasında bakterilerin invazyonu sonucu nekrotik koronal pulpanın enfekte olması ile meydana gelir. Daha sonra enfekte koronal kök kanalına tepki olarak iki parça arasında granülasyon dokusu meydana gelir. GD endodontik olarak (kronal parça) kalsiyum hidroksit ara patını takiben güta perka veya MTA kök kanal dolgusu ile başarılı bir şekilde tedavi edildiğinde, iyileşme SD şeklinde meydana gelecektir.
Aşağıda sıralanan ve iyileşmenin tipini gösteren kinik ve radyografik bulgular kaydedilebilir :
-SD: Normal diş hareketliği, normal pulpa duyarlılığı, kırık hatlı hafif olarak fark edilebilir ve etkilenmemiş bir koronal pulpa kanalı radyografik olarak görülebilir.
-BD: Artmış koronal parçanın harekeliliği, normal pulpa duyarlılığı, radyogrrafide belirgin kırık çizgidi ve koronal pulpa kanalı tıkanması görülebilir.
-GD: Etkilemiş dişin artmasası ve aşırı hareketliliği, genellikle ekstrüzyon, negatif pulpal duyarlılık, parçalar arasında artan radyografik aralık ve kırık seviyesine kemik rezorpsyonu.
Beklenen Sonuç: Pulpa
İyileşmeyi etkileyen en önemli faktörler, yaralanma sırasında kök gelişim seviyesi ve koronal parçanın başlangıç yer değiştirme miktarıdır. Olgunlaşmamış dişlerde SD iyileşmesi çok sıktır fakat olgun dişlerde BD iyileşmesi ve GD ile iyileşememe daha baskındır. Zaten SD iyileşmesi yaralanma zamanında pulpanın etkilenmediği kırıklarla ilişkilidir. BD iyileşmesi ise koronal parçanın minor yer değiştişmesine bağlı orta şiddetli pulpa hasarı ile ve parçaların iyi yerine oturtulamadığı vakalarla ilişkilidir.
Beklenen Sonuç: PDL
Kırık hattına komşu koronal pulpa kanalı içindeki rezorpsiyon, SD ve BD iyileşme aşamalrının bir parçası olarak sıklıkla görülebilir. Bu işlem yeniden biçimlenme olarak değerlendirilmeli ve GD ile karıştırılmamalıdır. Kırık hattına komşu kemik içine uzanan rezorpsiyon faaliyeti görüldüğünde, kırığın çevresel kısmında tamirle ilişkili rezorpsiyon görülmesi çok sık rastlanan bir bulgudur.
