Çocukta Ağrı Problemi
Süt dişlerinde rastlanılan, özellikle pulpa hastalıkları sırasında ortaya çıkan ağrıların değerlendirilmesi net ve açık olmamakla kararkterizedir. Sürekli dişlerdeki ağrılarla karşılaştırıldıklarında, akut dönemlerde bile ağrıların süt dişlerinde daha silik ve belirsiz olduğu görülür. Ağrıdan tanıya gitmek güçtür.
Özellikle süt azılarının arayüz çürüklerinde, gerçek bir pulpitis’i dişlerarası septumdan gelen bir psödo-pulpitis ağrısından ayırt etmek oldukça zordur. Dikkati çeken bir özellik, ağrı nedeni ile diş hekimine getirilen çocukların 10/7-8 inin şikâyetinin, çürük değil, dişler arası bölgeye biriken besin artıkları olmasıdır. Çocuk rahatsız olmaktan hoşlanmaz ve anne bunu ağrı olarak nitelendirir.
Yetişkinlerdekilerde, arayüz çürükleri bölgesinde interdental dişeti papili prolifere olarak bu aralığı doldurur. Çocukta ise böyle durumda dişeti papili atrofiye uğrar ve bu bölge retansiyona daha elverişli bir durum geçer. Arayüz iyice yıkanır ve dişetine künt bir aletle hafifçe dokunularak çocuğun ağrıya reaksiyonu kontrol edilir. Eğer ağrı buradan geliyorsa demek ki pulpitis değildir.
Bazen hem pulpitis, hem de septal lezyon bir arada bulunabilirler. Bu durumda ağrı mikst bir karakter alır ve tanıda güçlüklerle yol açar.
Septal lezyon ağrısı + Pulpitis ağrısı = Süt azıları bölgesinde çocuğa özgü ağrısı
Ayrıca, daha önce anlatıldığı gibi, süt dişi pulpası iltihaplanmalarının özel patolojisi, klinik bakımından, akut bir pulpitis meydana gelmeksizin dentin çürüğünden doğrudan doğruya gangrene ve periodontitise geçildiği izlenimini verir. Aslında bilindiği gibi, süt dişlerinde de patolojik fenomenlerin meydana geliş ve gelişimleri sürekli dişlerinkinin aynıdır. Fakat bunların klinik belirtileri, süt dişinin anatomik özellikleri ve çocuğun psikolojik davranışları nedenleri ile daha az gürültülü ve daha az objektif olarak kendilerini gösterirler.
Çocukta ağrının özel karakteri konusunda şimdiye kadar kesin bir açıklama şekli bulunamamıştır. Bununla birlikte, yeni doğmuşun şeker ve soğuk duyularını ayırt ettiği biliniyor. Diğer taraftan doğum, sinir sisteminin bioşimik ve bioelektrik yapısal olgunlaşmasının akışını değiştirmez. Doğumdan önce başlayan bu gelişim, doğumdan sonra da devam eder. Fakat yaşam koşulları ve biolojik ortam bu gelişimin yolunu değiştirir, ona yeni ve özel bir karakter kazandırır.
Şu halde, mine ve dentinin bir bölümünün olduğu gibi, süt dişlerinin sinirsel ve damarsal yapısının bir bölümü de rahim içi yaşamda meydana geldiğine göre, bunların da rahim içi yaşamın iyi beslenme ve korunma olanaklarından faydalandığı kabul edilebilir. Ayrıca, rahim içi yaşamda dış ortamdan gelen bir stimulus noksanlığı vardır. Bu noksanlık da duyarlığın normal alıcılarında, doğumdan önceki ve sonraki bölümlerde parsiyel bir farklılaşma yol açacaktır.
Diğer taraftan, ağrıyı anlatım için sinir sisteminin emrinde alıcı ve iletici özel hiçbir aparey yoktur. Ağrı, normal duyudan bir sampa, ya da bazı yüksek merkezler tarafından yapılan özel bir değerlendirmen başka bir şey değildir.
Bütün bunlardan, süt dişlerinde görülen mikst ve az canlı ağrılar konusunda şu sonuçlara varılabilir:
- Süt dişlerinin rahim içi gelişimlerinde, sürekli dişlerinkinden farklı bir sinirsel ve damarsal organizasyon vardır:
- Çocukta sinir sisteminin yapısı ve olgunlaşmasına bağlı özel bir değerlendirme kapasitesi vardır.
- Sinir sisteminde ağrıyı alıcı ve iletici özel bir aparey olmadığından çocuk, pulpitis ve dişler arası lezyon ağrılarını birbirinden ayırt edemez.
- Çocuğun ağrıya karşı davranışının incelenmesinde, ağrı duyusu konusunda, erişkinde olduğu gibi ikili bir sistemin varlığı görülür:
- Affektif duyu, yani fiziksel olan ıstırap duygusu.
- Perseptif duyu, yani zihinsel olan psişik duyu.
Ağrı duyusu çocukta, başlangıçtan itibaren, erişkindekinin aynı olarak var olmasına rağmen, başlangıçta bu ağrı duyusunun değerlendirilmesi bilinçsizdir ve yaşla bilinçlenir. Ağrının konuşma ile anlatımı ikinci yaşa doğru olur.
Çocukta hayal kurma gücü, peşin hüküm verme , ağrı duyusunu arttırırlar.
Bu nedenlerden ötürü , başlangıçta, fizik duyu ile bilinçsel değerlendirme arasında fark var gibi görülür. Bu sonuncu eleman yaşla geliştiğinden ağrı duyusu da artar. Çocuk ne kadar küçük yaşta diş hekimi ile karşılaşırsa, ona o kadar fazla güven duygusu ile bağlanır, çünkü duyacağı ağrının bilinçsel değerlendirilmesini yapamaz. Oysa, daha büyük çocuklarda, önce geçirilmiş denem ve anılara bağlı olarak, ağrı duyması kaygısı da fiziksel ağrı duyusuna karışır.
